Książka pachnąca kardamonem

Lubię chodzić na wieczorne spacery. Takie, gdy już na dworze ciemno i jesteśmy zmuszeni zapalać w swoich domach światła. Gdy była jeszcze z nami Basta, wyprawiałyśmy się na długie ciemnowieczorne wycieczki ulicami miasta. Na wycieczki połączone z podglądactwem. No cóż... z bezczelnym, wścibskim podglądactwem. Tak... I co najgorsze, wcale się tego nie wstydzę!

Nie, żeby interesowało mnie co robią mieszkańcy w swych pudełeczkach pomieszczeń. Ciekawi mnie, jak wyglądają ich domy. Co stoi na parapecie, czy symetrycznie i uporządkowanie ustawione, czy w przyjemnym nieładzie. Wzory i faktury na ścianach, meble (przynajmniej te ich kawałki, które widać z poziomu chodnika), żyrandole, lampy. Jak są ustawione szafki w kuchni? Czy są regały z książkami? Firanki czy rolety? Czy mają światełka na parapetach.

Hmmm, to chyba jednak nieprawda, że nie zastanawiam się, jak tam się żyje. Bo też zawsze, zupełnie mimochodem, przychodzi mi do głowy myśl, że wydajemy się sobie pojedynczy i niepowtarzalni, nasze życie wydaje się być centrum świata, a tymczasem każde okno, które mijam kryje pojedyncze, niepowtarzalne, najważniejsze dla siebie centrum świata. Kolejny rozświetlony pokój to kolejny świat. I następny, następny...

Czy czytanie książek nie jest zaglądaniem do czyjegoś pokoju? Może potrzeba czytania wynika z takiego właśnie wścibstwa, co to się oficjalnie i dyplomatycznie "ciekawością świata" nazywa? Ostatnie z pytań zdecydowanie zaczepne. Sama nie zgodziłabym się z odpowiedzią twierdzącą. 

Przyznam, że właśnie zaglądanie w okna domów przyszło mi  na myśl jako pierwsze, gdy zobaczyłam okładkę tej książki. A może otwarty domek dla lalek? Takie dorosłe, poważne życie w miniaturce, wersja mikro prawdziwego domu. Jaki nie byłby to motyw, okładka urzekła mnie. A może to ten obrazek całkiem innego świata, z zupełnie innej bajki?

"Miniaturzystka" Jessie Burton jest przygodą dla każdego ze zmysłów. Pachnie i smakuje. A co najważniejsze, wciąga i nie pozwala odejść od siebie na dłużej niż czas zaparzenia herbaty. Przez strony przewijają się wonie cynamonu, kardamonu, kruchych ciasteczek i smaki orzechów, zakazanych pierniczków, a także słodycz wielkich głów cukru trzcinowego, powoli psujących się w składzie handlowym w porcie…

Późną jesienią przed domem bogatego kupca Johannesa Brandta staje, z ulubionym ptaszkiem w klatce, jego młodziutka, świeżo poślubiona żona. Przekraczając próg obcego domu Nella staje się odkrywcą nowego świata – niezbadanych ziem własnych uczuć i egzotycznych obszarów tajemnic nowej rodziny. Amsterdam końca XVII wieku, z jego purytańską obyczajowością w zderzeniu z marzeniami, pragnieniami i żądzami mieszkańców domu Brandta daje dość… może nie wybuchową… groźną? niebezpieczną? emocjonującą? mieszankę. Niebezpieczną dla bohaterów powieści, a dość emocjonującą dla czytelnika.

Otrzymawszy od małżonka, w ślubnym prezencie, miniaturową replikę domu, z idealnie oddanym planem budynku i detalami każdego z pomieszczeń, Nella nawiązuje kontakt z rzemieślnikiem biegłym w wykonywaniu miniatur. Nie panując nad życiem mieszkańców domu, w tym także swoim, pragnie zapanować nad jego miniaturą. Rozpoczyna się ciąg, nieoczekiwanych i wyprzedzających zdarzenia, prezentów od tajemniczej miniaturzystki – bo rzemieślnik okazuje się być kobietą, co wówczas jest tak niezwykłe, jak i prawnie zakazane.

Jako, że lubię historię kultury, opis kultur, obyczajów społeczności różnych lat, wieków, krajów, wciągnął mnie obraz tamtego świata. Z dzisiejszej perspektywy oczywiście jest anachroniczny, ale też jest współczesny siłą emocji i uczuć. Choć to, co oburzało dawny świat XVII wiecznej Holandii, dziś nas nie oburza, to jednak pozwala zrozumieć siłę i niezwykłość głównej bohaterki. A może nawet wszystkich bohaterów? Każdy z piątki mieszkańców domu „Miniaturzystki”, gdy teraz o tym pomyślę, był ponad swe czasy odważny w chęci doznawania życia, wyzwolony, a przede wszystkim niezależny i odważny. Odważny pod groźbą najwyższej z możliwych kar. Wrzucenie do rzeki z kamieniem u szyi, w obliczu prawa i z wyroku sądu, nie jest szczytem humanitaryzmu. Każdy z bohaterów, co każe z wdzięcznością myśleć o dzisiejszym liberalizmie (mniejszym czy większym, nie będę tu się wdawać w polityczno – obyczajowe dywagacje) ryzykował swoim życiem by móc pochwycić choć odrobinę tego, co jest nam dziś w ilości raczej dostatniej dane za zupełne „nic”. Za urodzenie się w całkiem innych czasach. Pewnie brzmię ogólnikowo i – odnośnie fabuły „Miniaturzystki” - zagadkowo, wiem, ale od czego własna przyjemność czytania książki?

„Miniaturzystka” wciąga, naprawdę. Czyta się z przyjemnością (co z pewnością jest też zasługą tłumacza), czyta się z ciekawością, czyta się dowiadując się czegoś nowego o świecie, którego się nie zna i nie doświadczyło. A jednak – jako że lubię ogólnie dzielić książki na te, na które szkoda było czasu (żal tylko, że można się o tym przekonać post factum), na te na raz i na te, do których się wraca – to jest książka na raz właśnie. Ale takie porządne, ciekawe, solidne, wciągają raz. Takie, że trudno było mi się oderwać. Takie, że choć czytałam ją w noce minionego Bożego Narodzenie, to czasem mimowolnie wracam do niej pamięcią. Może dlatego, że jest w niej nieco mgliście, mroczny klimat, jesienny nastrój. Wszechogarniająca cisza, ciemne wysokie pomieszczenia, półcienie i mrok, z których wyłaniają się zarysy postaci w białych kryzach opinających ich szyje… Jak z obrazów Rembrandta. O! Rembrandt, z nim właśnie, prócz zapachów egzotycznych przypraw kojarzy mi się „Miniaturzystka”. I oczywiście… z moim podglądactwem wieczornym.

Skoro jednak tak nieco emocjonalnie mi się napisało… to może jednak kiedyś warto do niej wrócić?

Powyższym książkowym wymądrzaniem się katowałam Was w związku z próbą wzięcia udziału w zacnym całorocznym czytelniczym wyzwaniu  Ami - KLIK

A że lubię dobre / ciepłe / mądre / ciekawe / zabawne / zaskakujące / prawdziwe / poetyczne / malownicze (wybrane - odnośnie cytatów poniżej - podkreślić) zdania, to z "Miniaturzystki" wypisałam sobie...

„Z wiekiem człowiek wcale nie staje się pewniejszy siebie. Po prostu ma więcej powodów do zwątpienia.”

"Czasem trudno jest kochać kogoś, kogo się zna zbyt dobrze."

"Kiedy poznajesz kogoś od podszewki (...) kiedy przejrzysz urocze gesty, uśmiechy... i ujrzysz ten żałosny strach, który kryje się w każdym z nas... wtedy pozostaje tylko wybaczyć. Wszyscy rozpaczliwie tego potrzebujemy."

Nie jest to zestaw optymistyczny... ale wydaje mi się być, niestety..., prawdziwy. 

Tym bardziej i tym mocniej

optymistycznie pozdrawiając!

przepraszam Was, że to czytaliście:-)

Edyta z Kubkiem Kawy